In 1937 verscheen een aantal Staatsbladen met betrekking tot het koninklijk huis:
- Besluit van den 6den Januari 1937, waarbij aan Zijne Doorluchtige Hoogheid Prins Bernhard van Lippe-Biesterfeld wordt verleend de titel van Prins der Nederlanden, met het praedicaat van Koninklijke Hoogheid.
- Besluit van den 6den Januari 1937, waarbij aan Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Juliana der Nederlanden wordt verleend de titel van Prinses van Lippe-Biesterfeld.
- Besluit van den 3den Mei 1937, houdende verleening van een wapen aan Z. K. H. Prins Bernhard der Nederlanden, Prins van Lippe-Biesterfeld.
- Besluit van den 18den Juni 1937, houdende vaststelling van de onderscheidingsvlag voor Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Bernhard der Nederlanden, Prins van Lippe-Biesterfeld.
- Besluit van den 26sten October 1937, betreffende den naam, te dragen door de kinderen van Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Juliana.
Met deze Koninklijke besluiten werd aan het huwelijk van de Doorluchtige Hoogheid en Hare Koninklijke Hoogheid cachet gegeven. Beiden waren in het voorafgaande jaar op 8 september 1936 verloofd, waarna zij op 7 januari 1937 in het huwelijk traden. De dag ervoor ontving Prins Bernard de titel Prins der Nederlanden en aan Prinses Juliana werd de titel Prinses van Lippe-Biesterveld verleend.[1]
Op respectievelijk 3 mei en 18 juni 1937 ontving Zijne Doorluchtige Hoogheid een eigen wapen (in dit geval niet om mee te jagen) en vlag, maar interessanter is het besluit dat een dag ná het huwelijk door Koningin Wilhelmina werd genomen en dat op 26 oktober 1937 in het Staatsblad werd gepubliceerd. Hierin werd bepaald dat de historisch omstreden geslachtsnaam Oranje-Nassau (waarover in een andere blog meer) zou worden gedragen door eventuele kinderen die uit het prille huwelijk zouden worden geboren.[2]
(N°. 5.) BESLUIT van den 26sten October
1937, betreffende den naam, te dragen
door de kinderen van Hare Koninklijke
Hoogheid Prinses Juliana.
Wij WILHELMINA, bij de gratie Gods, Koningin der
Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, enz., enz., enz.
Gezien Ons besluit van 8 Januari 1937, No. 5, luidende als
volgt:
Wij WILHELMINA, bij de gratie Gods, Koningin der
Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, enz., enz., enz.
Verlangende, dat de naam van het Geslacht, waaruit Wij
zijn gesproten en waaraan voor Ons en voor het Nederlandsche
volk zoo dierbare herinneringen zijn verbonden, ook voor de
kinderen van Onze beminde Dochter behouden zal blijven, en
overwegende, dat in dit verlangen door Onze Dochter en Haren
Gemaal wordt gedeeld;
Op de voordracht van Onzen Minister van Justitie van
den 4 Januari 1937, Kabinet No. 487,H;
Hebben goedgevonden en verstaan.
toe te stemmen, dat de naam „Oranje-Nassau" zal worden
gedragen door alle kinderen van Onze beminde Dochter, met
en benevens den naam, welken Zij aan het Geslacht van Hun-
nen Vader ontleenen, met dien verstande, dat aan laatstbe-
doelden naam zal voorafgaan de naam „Oranje-Nassau", zoodat
genoemde kinderen, onverminderd den titel van Prins of Prinses
der Nederlanden en de Hun verder toekomende titels, zullen
worden genoemd „Prins (Prinses) van Oranje-Nassau, Prins
(Prinses) van Lippe-Biesterfeld".
Onze Minister van Justitie is belast met de uitvoering van
dit besluit, dat op een nader te bepalen dag m het Staatsblad
en in de Staatscourant zal worden geplaatst.
's Gravenhage, den 8sten Januari 1937.
WILHELMINA.
De Minister van Justitie,
VAN SCHAIK.
Op de voordracht van Onzen Minister van Justitie van den
1 October 1937, Kabinet No. 416,D;
Hebben goedgevonden en verstaan:
als dag, waarop bovenstaand besluit in het Staatsblad en
in de Staatscourant zal worden geplaatst, aan te wijzen den
dag, volgende op dien der dagteekening van dit besluit.
Onze Minister van Justitie is belast met de uitvoering van
dit besluit, dat in het Staatsblad en in de Staatscourant za
worden geplaatst.
Het Loo, den 26sten October 1937.
WILHELMINA.
De Minister van Justitie,
C. GOSELING.
Uitgegeven den zeven en twintigsten October 1937.
De Minister van Justitie,
C. GOSELING.[3]
De toenmalige vorstin had dus het verlangen dat de geslachtsnaam Oranje-Nassau voor de kinderen van toenmalig Prinses Juliana behouden zou blijven omdat daaraan voor de familie en het Nederlandse volk zoveel dierbare herinneringen verbonden waren. Nu kan in twijfel worden getrokken of die dierbare herinneringen voor alle Nederlanders golden (zo zullen bijvoorbeeld de martelaren van Roermond hierover andere gedachten gehad hebben [4]) en eveneens kan de vraag gesteld worden waarop de dierbaarheid van de herinneringen voor de Koninklijke familie zelf gebaseerd was, maar interessanter is natuurlijk het antwoord op de vraag: 'Stammen de kinderen van Prinses Juliana wel af van het geslacht Oranje-Nassau zoals hier gesuggereerd - of zelfs met zoveel woorden gezegd - wordt.
Op de website van het Koninklijk Huis staat het volgende: 'René van Chalon, zoon van Hendrik III en Claudia van Chalon, erft het soevereine prinsdom Orange van zijn oom Philibert van Chalon. Als René in 1544 kinderloos sterft, laat hij zijn bezittingen na aan zijn Duitse neef Willem van Nassau (1533-1584). Als Prins Willem is hij de stamvader van het Huis Oranje-Nassau.' [5] Willem van Oranje (de Zwijger of ook Vader des Vaderlands) is dus de grondlegger van het Huis Oranje - Nassau. Dit staat ook niet ter discussie in de literatuur, maar de vraag die dit oproept is of de huidige leden van de Koninklijke familie wel afstammen van deze 'stamvader'? Voormalige vorstin Wilhelmina lijkt dat met zoveel woorden te suggereren in het Staatsblad hiervoor. De realiteit is echter anders.
Het Huis Oranje - Nassau hield op te bestaan op het moment dat Koning-Stadhouder Willem III in 1702 overleed zonder wettige mannelijke nakomelingen. Op dat moment ontstond een hevige erfstrijd tussen Frederik Willem I van Pruisen, die als kleinzoon van Frederik Hendrik aanspraak maakte op het vorstendom Orange en de daarbij horende titel, en Johan Willem Friso van Nassau-Dietz. Het conflict werd uiteindelijk in der minne geschikt bij de Vrede van Utrecht (1713) en het Traktaat van Partage (1732). In het kort komt het erop neer dat beiden de titel Prins van Oranje mochten voeren, hoewel daaraan voor de Van Nassaus wel een voorwaarde was verbonden die nooit is vervuld (gold alleen voor het gebied Opper Gelre en toestemming moest worden gevraagd aan koning van Frankrijk).
Het geslacht Oranje - Nassau eindigde dus in 1702. De leden van de huidige Koninklijke familie stammen - anders dan in het Staatsblad en diverse stambomen wordt gesuggereerd - niet in rechte lijn af van de grondlegger van het huis Oranje - Nassau (Willem de Zwijger), maar van diens jongere broer Jan (de Oude) VI van Nassau-Dillenburg en diens nazaat Willem IV van Oranje-Nassau (de zoon van Johan Willem Friso van Nassau-Dietz).
Opmerkelijk is dat de voormalige vorstin Wilhelmina door middel van een Koninklijk Besluit in het Staatsblad familiebanden en afstammingslijnen suggereert die er niet waren. Nu kan erop gewezen worden dat 1937 een jaar was waarin het nationaal-socialisme in Europa (Italië, Spanje, Duitsland, maar ook Nederland) een steeds grotere vlucht nam en er waarschijnlijk behoefte was aan een krachtige eigen identiteit. Mogelijk was dat ook de reden dat Wilhelmina in dit jaar de nationale driekleur officieel heeft vastgesteld door middel van een Koninklijk Besluit waarover meer in de blog 'Wat is de oorsprong "Oranje" in de geslachtnaam Oranje - Nassau?'.
Overigens lees ik in het voornoemde Staatsblad niet dat hier sprake zou zijn van een overerfbare titel. Waarop gebaseerd is dat ook Koning Willem Alexander en Prinses Catharina-Amalia deze titel voeren is mij vooralsnog niet duidelijk.
1. https://www.koninklijkhuis.nl/leden-koninklijk-huis/in-memoriam/koningin-juliana/huwelijk-en-gezin (Geraadpleegd op 27 december 2023).
2. Uit het huwelijk zouden vier wettige dochters worden geboren: Beatrix (1938), Irene (1939), Margriet (1943) en Christina (1947-2019).
3. https://www.delpher.nl/nl/tijdschriften/view?identifier=MMKB10:001253001:00028&coll=dts (Geraadpleegd op 27 december 2023).
4. https://www.ppsimons.nl/stamboom/plunderingroermond.htm (Geraadpleegd op 27 december 2023).
5. https://www.google.nl/books/edition/Trait%C3%A9_de_partage_et_d_accommodement_su/grBZAAAAcAAJ?gbpv=1 (Geraadpleegd op 27 december 2023).